Дөрвөлжин сум
Танилцуулга: Халхын Засагт хан Аймгийн Цэцэн Сартуул хошууны нутаг дэвсгэрт 1924 онд анхны галаа асааснаар 1931 онд Сартуул, Чандмань 1965 онд Цогтжаргалан сумыг нэгтгэж аймгийнхаа хамгийн том сумын нэг болон Говь-Алтай, Ховд Увс аймгуудтай хил залган оршиж байна сумын төв эх орны нийслэлээс 1130км аймгийн төв улиастайгаас 148км хол оршдог сумын төвөөс онц баг 280км таван толгой баг 180 гаруй км алслагдсан байдаг.Манай нутаг уртаараа 270км, өргөнөөрөө 30-80км хом, сарын тал гэсэн нүд алдам цэлгэр тал хөндийнүүдтэй уул толгод нь барилгын материалд тохирсон хатуу чулуу шохойн чулуугаар тогтсоны дээр шөрмөсөн ба номын чулуу, жанц, цахиур, гялтагнуур элбэг тохиолдоно нутаг дээгүүр завхан гол 270км урсан өнгөрч түүний сав нутгаар чацаргана бургас үргэлжлэн жирэм, хар бутны шугуйг үүсгэдэг нутгийн баруун талаар цэнгэг уст хар нуур, дөргөн нуур, содын уусмал ихтэй бага нуур, өвөлд хөлддөггүй гүн урсгалт усны шувууд өвөлждөг тээлийн гол зэргээс гадна хар ус, шар булаг, цагаан ус, сан, бага нуурын баруун зүүн булаг зэрэг шанднууд завхан голын захаар өвөл мөнх оргилж байдаг харз уснууд элбэг байдаг их сангийн давсны орд, хүн малын хужир шороон будаг, элс хайрга зэрэг барилгын материалын түүхий эд, суль, сульхир, чацаргана зэрэг байгалийн баялагтайгаас гадна алт, зэс, молибдений асар их нөөцтэй.
Түүхийн хуудас:Манай сум ноолуурын чиглэлийн “Завханы буурал,омгийн ямаа” хурдан удамтай адуун сүргээрээ Баруун монгол, Их нуурын хотгортоо алдаршсан Баруун бүсийн “Морин эрдэнийн бат оршил – 95” Даншиг наадмыг орон нутагтаа зохион явуулсан ажилсаг, эвсэг, хамт олны өлгий нутаг юм Бидний ахмад үе маань өөрийн сумын гал голомтыг бадрааж, өдрөөс өдөрт өөдлөн дэвшихийн төлөөнөө алд биеэ хайрлалгүй шамдан ажиллаж байсны нэг тод илрэл нь мал өсгөх төлөвлөгөөг давуулан биелүүлсэн учир 1941 онд Засгийн газрын хүндэт шүүх “Чойбалсангийн баримал” мөнгөн шашалаар, 1971 онд Засгийн газрын хүндэт жуух 50.000 мянган төгрөгөөр, Бүх ард түмний социалист уралдаанд улсад 1988 онд ажлаараа түрүүлж төв дөрвөн байгууллагын тус диплом 60.000-120.000 мянган төгрөгөөр төлийн баяр хийх улсын болзолд жил дараалан 2 болон тэмээ өсгөх улсын болзолд шалгарч зил-130 машинаар, 1990 онд Сн 3-аас зарласан тэргүүний сум шалгаруулах болзолд шалгарч шагнагдсанаас гадна аймагтаа социалист уралдаан болон ажлаараа удаа дараалан шалгарч шагнагдаж байсан явдал билээ.
Засаг захиргааны бүтэц:Сумынхаа хөгжлийг өнөөдрийн өндөрлөгөөс эргэн хархад соёл шинжлэх ухаан, үйлдвэр, үйлчилгээ хөдөө аж ахуй нийгэм соёлын томоохон төв болж хөгжсөн нь тус суманд үе үед ажиллаж байсан ахмадууд тэднийг залгамжлагч өнөөгийн бүтээлч хөдөлмөрчдийн үйл ажилгааны үр дүн юм Сумынхаа давуутай болон сул талыг харгалзан дотоод нөөц бололцоондоо түшиглэн эдийн засгийн хөгжлийн өсөлтийг хангах төрөөс хүн амд үзүүлж байгаа нийгмийн үйлчилгээг жигд хүртээмжтэй болгох хөдөөгийн малчдын төв рүү чиглэсэн их нүүдлийг зогсоох тэдний амьдралын баталгааг хангахын тулд Улаанбаатар Эрдэнэт Улиастай хотод нутгийн зөвлөлийг шинэчлэн байгуулж Дэлхийн байгаль хамгаалах сан Францын Тахь хамгаалах холбоотой хамтран “Тахь” төсөл Кью Жи Экс ХХК-тай хамтран “Баян айраг” төсөл Дэлхийн банкны буцалтгүй тусламжаар “Хөдөөгийн цахилгаан хангамжинд сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах төслийг хэрэгжүүлснээр сумын төвийн 04-ийн цахилгаан дамжуулах шугамыг шинэчилж 150 квт-ын нарны станц Төрийн үйлчилгээний ордон “Халуун ус” үсчиний иж бүрэн цогцолбор “Сургалт хөгжлийн төв”-ийг шинээр байгуулж Боловсроыг дэмжих хөтөлбөрийн хүрээнд 71 оюутан сурагчдад 35500.000 мянган төгрөгийн тусламж үзүүлж 9.1 тэрбум төгрөгийн бүтээн байгуулалт хөрөнгө оруулалтын ажил хийж эсгий урлалын бүтээгдэхүүнийг Франц улсад экспортонд гаргаж иргэдийнхээ аж амьдралыг сайжруулж байна Бид сумынхаа ирээдүйг өөдрөгөөр төсөөлж Дөрвөлжин нутгаа хөгжүүлэх 2010-2021 онд хөгжлийн мастер төлөвлөгөөг боловсруулж ИТХ-ын VI хуралдаанаар батлан мөрдөн ажиллаж байгаа нь сумын түүхэнд тэмдэглэгдэх чухал үйл явдал болсон бөгөөд хойшид бид гадаад дотоодын байгууллага аж ахуй нэгж, ТББ иргэдтэй сумынхаа хөгжил дэвшлийн төлөө хамтран ажиллахад бэлэн байна.
Нутаг дэвсгэр:Дөрвөлжин сумын урт – 270 км , өргөн- 30-80км ба нийт 730,000 мянган га нутаг дэвсгэртэй б. Нийт нутаг дэвсгэр нь 5-н багт хуваагддаг.
1. Буга
2. Буурал
3. Цогт
4. Тавантолгой
5. Онц
Хүн ам:Дөрвөлжин сум нь 2010 оны байдлаар нийт 522 өрхтэй, 1928 хүм амтай. Үүнээс эрэгтэй – 957 , эмэгтэй – 971 байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй 56 иргэдтэй.
Сумын нийт өрх 2010 он \багаар\
№ Багийн нэр Өрхийн тоо Үүнээс
Малтай өрх Малгүй өрх
1. Буга 134 60 74
2. Цогт 120 99 21
3. Буурал 102 94 8
4. Тавантолгой 90 79 11
5. Онц 76 69 7
Дүн 522 401 121
Сумын хүн амын тоо 2010 он \багаар\
№ Багийн нэр Өрхийн тоо
1. Буга 465
2. Цогт 434
3. Буурал 409
4. Тавантолгой 331
5. Онц 289
Дүн 1928
Мал сүрэг:Дөрвөлжин сум нь 2011 оны хагас жилийн байдлаар 124899 толгой малтай, боожуулсан төл нь 35 794 байна.
№ Багийн нэр Хагас жилд бэлэн тоологдсон мал
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа Бүгд
1. Буурал 314 1524 369 14924 20043 37174
2. Тавантолгой 610 1567 316 16556 17500 36549
3. Цогт 145 875 111 9595 16202 26928
4. Онц 259 1154 484 6572 7175 15644
5. Буга 52 400 78 2729 4733 7992
6. Аж ахуйн нэгж - - - 170 442 612
Дүн 1380 5520 1358 50546 66095 124899
Мянгат малчид: Сумандаа хамгийн олон мал тоолуулсан малчид
№ Малчид Баг Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа Бүгд
1 Д. Пүрэвцэрэн Буурал 14 80 33 1660 444 2231
2 Н. Цэвэгдорж Буурал 8 79 28 1165 430 1710
3 В. Энхболд Таван толгой 23 72 4 950 401 1450
4 П. Давхарбаяр Онц 19 67 26 899 279 1290
5 В. Энхбат Таван толгой 11 32 6 818 253 1120
6 Л. Сугаррагчаа Буурал 35 10 855 121 1021
7 Ц. Биндэръяа Онц 34 80 45 589 281 1019
8 Д. Ганчулуун Буурал 3 42 33 348 578 1004
9 С. Ганболд Буурал 32 45 12 591 320 1000
Малынхаа төрлөөр сумандаа тэргүүлж яваа малчид
№ Малчид Баг Малын төрөл Малын тоо
1 Д. Пүрэвцэрэн Буурал Хонь 1660
2 Д. Ганчулуун Буурал Ямаа 578
3 Ц. Биндэръяа Онц Үхэр 45
4 Ц. Биндэръяа Онц Адуу 80
5 Ж. Мандахнар Таван толгой Тэмээ 173
• Сумын 2011 оны төлөвлөгөөт татварын орлого нь 54 сая 666,1
• Нийт төсвийн орлого, зарлага нь 550 сая 273 байна
• Нийт төрийн албан хаагчид – 110
Алдартнууд: Манай сум нь урлаг соёлын зүтгэлтэн гавъяатнууд хөдөлмөрийн сайчууд эрдэмтэн мэргэд төрийн зүтгэлтнүүдийн өлгий нутаг гэдгээрээ бахархаж байдаг билээ.
А. Ардын хувьсгалын партизанууд
• 1. Бунжаагийн Далхаа-Таван толгой баг
• 2. Гэцэгжавын Шагдар-Хатанбаатар Магсаржавын гарын бичээч
• 3. Цэвэлжаын Хоролжав-Онц баг
• 4. Мядагын Бямбаа-Таван толгой баг
• 5. Төгөлдөрийн Дамрансүрэн-Онц баг
• 6. Чимэдийн Цэрэн-Онц баг
Б. Хувьсгал тэмцлийн ахмад зүтгэлтнүүд
• 1. Шаравын Зонров-Отрядын дарга, НАХЯ-ны нэлтсийн даргаар ажиллаж байсан, хурандаа цолтой Түүний удирдаж байсан ангиас БНМАУ-ын баатар Б.Гиваан, Л.Даваадорж, Б.Тэгшээ, С.Лхагвадорж, Ж.Нэхийт нарын зоригт хилчид төрсөн.
• 2. Жалбын Далхжав-Таван толгой баг Отрядын улс төрийн орлогчоор ажиллаж байсан дэд хурандаа.
• 3. Дамбийн Жамъяанжав-Цогт баг
• 4. Сангийн Гонгоржав-Онц баг
• 5. Сангийн Нянзаадар-Онц баг
• 6. Рэнсмаагийн Дондонжав-Онц баг
В. 1939 оны Халхын голын дайнд оролцож явсан ахмад дайчид
• 1. Шаравийн Зонров
• 2. Сангийн Нянзаадар-Онц баг
• 3. Дамбийн Жамъяанжав-Цогт баг
• 4. Дамчийн Ёндон-\комиссар\ Буурал баг
• 5. Рэгзэдийн Чойсүрэн \комиссар\ Буурал баг
• 6. Лачинжавын Натархүү \АА-н дарга\ Буурал баг
• 7. Лааганы Нанзад \комиссар\ Онц баг
• 8. Дүгэржавын Охиндой \жолооч\ Буурал баг
• 9. Шархүүгийн Ёндон-Таван толгой баг
• 10. Цээноржимын Банзрагч-Онц баг
• 11. Дарамын Лхаасүрэн \жолооч\ Онц баг
• 12. Оросын Аюуш-Цогт баг
• 13. Аварын Бямбажав-Цогт баг
• 14. Гунаажавын Аюуш-Цогт баг
• 15. Гэндэнпалийн Нанжийхүү-Таван толгой баг
Г. 1945 оны Чөлөөлөх дайнд оролцож явсан дайчид
• 1. Доржийн Ванчиг-Онц баг
• 2. Төмөрийн Цэрэндаш-Онц баг
• 3. Дагвын Сэрээтэр-Таван толгой баг
• 4. Жамбалжавын Довдон-Буурал баг
• 5. Сүхийн Чимэд-Буурал баг
• 6. Бадамхүүгийн Банзай- Буурал баг
• 7. Давгын Сандаг-Цогт баг
• 8. Мишигийн Жадамба-Буга баг
• 9. Гэлэгпилийн Донров- Буга баг
• 10. Норхлоогийн Чойжав-Буга баг
• 11. Доосүрэнгийн Даваасүрэн-Буга баг
• 12. Бунжаагийн Дарьжав-Буга баг
• 13. Мангалийн Намхай \Л. Дандар баатбарын морин жолооч\ Цогт баг
• 14. Баастын Довдон-Онц баг
• 15. Гунгаасамбуугийн Гоодрог-Таван толгой баг
• 16. Бүдээхүүгийн Балхаа-Таван толгой баг
• 17. Балганы Юнрэн-Таван толгой баг
• 18. Гунгаагийн Вандандорж-Таван толгой баг
• 19. Рэнсмаагийн Жавсанжав-Онц баг
• 20. Жамъянгийн Төмөрбат-Буурал баг
• 21. Дулдуйжын Жамъянсүрэн-Буурал баг
• 22. Рэнсмаагийн Довдонжав-Онц баг
• 23. Бадмаагийн Чимэд-Онц баг
• 24. Лачинжавын Натархүү-Буурал баг
• 25. Сэрээтэрийн Лувсан-очир –Таван толгой баг
• 26. Гарьдын Жамъянсүрэн-Буурал баг
• 27. Дэнзэнгийн Лхагваа-Таван толгой баг
• 28. Бугын Сандагсүрэн-Цогт баг
• 29. Хасбатын Мягмаржав-Таван толгой баг
Д.1947-1949 онд Баруун хязгаарыг хамгаалах тулгаралтанд оролцсон дайчид
• 1.Шаравын Зонрав \Отрядын дарга хурандаа\
• 2. Бизъяагийн Дамсран-Буга баг
• 3. Түмэн-Аюушийн Чойжилжав-Цогт баг
• 4. Магсмэдийн Рэгзэн-Цогт баг
• 5. Нацагийн Төмөр-Очир –Буга баг
• 6 .Үржинжавын Банзрагч-Таван толгой баг
• 7. Дарамын Нямхүү-Таван толгой баг
• 8. Тогтохын Аюушжав-Таван толгой баг
• 9. Гэндэнгийн Лүндэн-Цогт баг
• 10. Шархүүгийн Жалбажав-Таван толгой баг
• 11. Самбуугийн Зунрий-Таван толгой баг
• 12. Батсуурийн Самбуу-Таван толгой баг
• 13. Дагвын Бэгз-Таван толгой баг
• 14. Дамбий Осорийн Балдорж-Онц баг
• 15. Оршихын Шагдарсүрэн-Цогт баг
• 16. Далайбаатарын Должид-Онц баг
• 17. Шархүүгийн Гончигжав-Таван толгой баг
БНМАУ-ын Хөдөлмөрийн баатрууд
• 1.Тоймын Жамц-Анхны ямаачин баатар \1971\
• 2. Борнойн Доржсамбуу-Дөрвөлжин таван – эрдэнэ хоршрооны дарга \1993\
• 3. Шагдарын Отгонбилэг-Монгол Оросын хамтарсан уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийн ерөнхий захирал, УИХ-ын гишүүн \1997\
Төрийн шагналтнууд
• 1.Лхүндэвийн Дашдаваа-малын их эмч
• 2. Лувсаннямын Лхагваа-монгол улсын хүний гавъяат эмч, доктор, академич
Төрийн зүтгэлтнүүд
• 1.Лугаагийн Чимэдцэрэн- 1937-1975 онд Дөрвөлжин сумын эвлэлийн үүрийн дарга, Завхан аймгийн МХЗЭ-ийн хороо, МХЗЭ-ийн ТХ-ны ажилтан НАХЯ-ны тасаг, хэлтсийнн дарга, орлогч сайд, Улсын хянан шалгах хорооны дарга, ХААЯ-ны сайд, Хөдөлмөр цалин хөлсний улсын хорооны дарга, БМАҮйлдвэрийн сайд, Барилгын үйлдвэрийн яамны сайдаар ажиллаж МАХИ-ын Төв хорооны гишүүн, БНМАУ-ын АИХ-ын депутацаар сонгогдон ажиллаж байв. Улсад 40 шахам жил ажилахдаа 20 гаруй жил БНМАУ-ын төрийн сайдын өндөр алба хашиж байжээ
• 2. Балганы Довчин -1910 онд төрсөн 1926-1937 онд арван гэрийн дарга, сумын бичээч, нарийн бичгийн дарга, захиргааны дарга, 1938-1956 онд гадаад явдлын яамны сайдын дагалдан, сайд нарын зөвлөлийн хэрэг эрхлэх газрын орлогч дарга, Баянхонгор, Өвөрхангай аймгийн даргаар ажиллажээ.
• 3. Нүдэнхүүгийн Ядамжав-гадаад явдлын яамны орлогч сайд, засгийн газарт хариуцлагатай алба хашиж байсан
• 4. С.Цэрэнбаатар хуримын ордны орлогч дарга, УБ хотын АДХГЗ-ны ажилтан, найрамдлын районы дарга, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргаар ажиллаж байсан
• 5. Жамбын Чунагсүрэн- НДС-д багш, тэнхимийн эрхлэгч, ПДС-д багш, намын хорооны дарга, МАХИ-ын төв хороонд үзэл суртал гадаад харилцааны хэлтсийн эрхлэгч, 1992-1996 онд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байсан.АИХ-ын депутатаар 1 удаа, МАХИ-ын онц их хурал, XX, Xl их хурлаас МАХИ-ын төв хорооны болон МАХИ-ын бага хурлын гишүүнээр сонгогдож байжээ
• 6. А. Бэгзжав 1946-1948 онд Завхан аймгийн яамны даргаар ажиллаж байсан
• 7. ЖамбынНямаа 1949-1955 онд НШХДС-ийн багш, Булган, Өвөрхангай, Төв аймгийн намын хороодод боловсон хүчний болон үзэл сурталын ажил эрхэлсэн нарийн бичгийн дарга, 1955-1956 онд МАХИ-ын төв хороонд зохион байгуулагч, 1956-1959 онд Ховд, 1962-1964 онд Өмнөговь, 1965-1967 онд Архангай аймагт намын хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байв.БНМАУ-ын АИХ-ын депутатаар 3 удаа, МАХИ-ын 13, 15, 16-р их хурлуудаас намын төв хорооны гишүүнээр сонгогдож байв
• 8. Лугаагийн Жамбалдорж МУИС- д багш, Улаанбаатар хотын намын хорооны нарийн бичгийн дарга, МЭДН-ын захиргааны орлогч дарга бөгөөд “Шинжлэх ухаан, амьдрал” сэтгүүлийн эрхлэгчээр 30 гаруй жил ажиллажээ
• 9. Гэндэнгийн Жалбаа Төв аймгийн МАХИ-ын хороонд зохион байгуулагч үзэл суртал эрхэлсэн нарийн бичгийн дарга, Сэлэнгэ аймгийн цагаан толгойн САА-н дарга, Аймгийн засаг даргийн орлогчоор ажиллаж байсан
• 10. Нямын Мишигдорж МАХИ-ын төв хорооны төлөвлөгөө санхүүгийн байгууллагуудын хэлтэст зааварлагч хэлтсийн орлогч, эрхлэгч, хэлтсийн эрхлэгч , МАХИ-ын ТХ-ны тэргүүлэгч гишүүн, намын төв хорооны нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байв. АИХ-ын депутатаар 2 удаа, МАХИ-ын XLX их хурал намын их онц хурлаас МАХИ-ын ТХ-ны гишүүнээр сонгогдож байв
Монгол улсын гавъяат цолтнууд
• 1.Д.Сундуй \1976\ гавъяат жүжигчин
• 2. Хажидын Загд хурандаа \1982\ гавъяат хуульч
• 3. Жамъянгийн Шагдар дархан хотын их барилгын ажилд олон жил үр бүтээлтэй ажилласан гавъяат барилгачин
• 4. Гончигийн Жанчив \1997\ гавъяат жүжигчин
• 5. Лхамаасүрэнгийн Бадамсүрэн \1991\ гавъяат тамирчин
• 6. Рүвжирийн Шагдарсүрэн \2000\ хүний гавъяат эмч
• 7. Рүвжирийн Сандуйжав хүний гавъяат эмч
• 8. Лувсаннямын Лхагваа \2001\ хүний гавъяат эмч
• 9. Очирбатын Цогтгэрэл \2001\ гавъяат тамирчин
• 10. Нямын Мишигдорж гавъяат эдийн засагч
• 11. Г.Мөнхөө гавъяат багш
• 12. Жадамбын Пүрэвжав гавъяат багш
• 13. Дансранжав Лхагва гавъяат багш
Эрдэмтэд
• 1.Жимээгийн Тойсом \1976\ эдийн засгийн ухаан
• 2. Нямын Мишигдорж \1976\ эдийн засгийн ухаан
• 3. Чойсүрэнгийн Дашсамбуу \1982\ эдийн засгийн ухаан
• 4. Лувсаннямын Лхагва \1981\ анагаах ухаан, 2002онд академич цол хүртсэн
• 5. Шагдарын Отгонбилэг \1984\ техникийн ухаан
• 6. Совдын Мангал \1988\ техникийн ухаан
• 7. Тангадын Намсрай \1991\ цэргийн шинжлэх ухаан
• 8. Нанзаадарын Даваасүрэн \1995\ анагаах ухаан
• 9. Шагдарын Цоож \1992\ биологийн ухаан
• 10. Жамбын Чунагсүрэн \1972\ философийн ухаан
• 11. Лугаагийн Жамбалдорж \1975\ философийн ухаан
• 12. Баасанжавын Хаймчиг \1983\ эдийн засгийн ухаан
• 13. Содовын Баатар \1980\ түүхийн ухаан
• 14. Гэндэнгийн Нямдоо \1965\ хууль зүйн ухаан
• 15. Рүвжир Сандуйжав \1989\ анагаах ухаан
• 16. Рүвжир Шагдарсүрэн \1981\ анагаах ухаан
• 17. Омбоосүрэн Эрдэнэчимэг \1998\ социологийн ухаан
• 18. Тэрвишийн Түмэнбилэг \2004\ хүн судлал
• 19. Гаябазарын Пүрэвдорж \2008\ түүхийн ухаан
• 20. Нанжид Мэнтэвдорж \2010\ анагаах ухаан
Онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд консул дипломатчид
• 1.Нүдэнхүүгийн Ядамжав –дипломатч цолтой онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд, Завхан нутгаас гарсан анхны дипломатч тэрээр хятад болон олон оронд илчингээр ажилласан
• 2. Жамбын Нямаа 1927 онд төрсөн онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд дипломатч цолтой 1967-1986 онд БНМАУ-аас БНСҮСУ, БНСРУ, БНЛАУ-д сүүх онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайдаар БНИУ-д сүүх онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайдаар хавсран ажиллаж ГЯЯ-ны 4-р дарга зэрэг ажил хийж байв
• 3. Гэндэнгийн Нямдоо 1934 онд төрсөн онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд.Дипломатч цолтой ГЯЯ-нд тасгий дарга, хэлтсийн дарга 1975-1978 онд НИБ-ын дэргэдэх байнгын төлөөлөгч дийн газарт зөвлөх 1984 оноос БНМАУ-аас НИБ-ны дэргэд суугаа байнгийн төлөөлөгч АНУ-д сүүх онц бөгөөд бшрэн эрхт элчин сайдаар ажиллаж байсан
• 4.Нямын Мишигдорж 1940 онд төрсөн Онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд Дипломатч цолтой 1990 оноос Монгол улсаас ЗХУ-д дараа нь ОХУ-д сүүх онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд ГХЯ-ны хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан
• 5. Оросын Бямбаа 1945 онд төрсөн 1971 оноос БНМАУ-аас НИБ-ын дэргэдэх монголын байгалын төлөөлөлөгчдийн газарт дипломат атташе, 1979 оноос НИБ-д III нарийн бичгийн дарга, 1985 онд ташкентад консул, Кабулд суугаа элчийг түр хамаарагчаар ажилласандаа хурандаа, хүндэт чекист
• 6. Лувсангийн Батсүх 1931 онд төрсөн 1962-1964 онд АНИ-д НИБ-ын байнгийн төлөөлөгчийн газар, 1966-1967 онд эрхүү хотын консулын газар 1969-1971 онд БНЭУ-д суугаа монголийн элчин сайдын яаманд, эх орондоо эргэж ирээд Англи, Япон, Энэтхэг, Румыны элчин сайдын яаманд жолоочийн болон тусгай үүрэг гүйцэтгэж байсан гаюъяатай хүн билээ
• 7. Омбоосүрэнгийн Эрдэнэчимэг монгол улсаас бүгд найрамдах Унгар улсад сүүх онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайдаар 2008 оноос ажиллаж байна.Социологийн ухааны доктор
Зохиолч сэтгүүлчид урлаг соёлын зүтгэлтнүүд
• 1.Дагвын Жамъян 1930 онд төрсөн. Сэтгүүлч яруу найрагч “Алтайн хангайн уулс” “Туждаа хамт явах юмсан” дуу нь ард түмэнд түгсэн. “Эхийн сэтгэл” “Уул талын шүлгүүд” “Говь хангайн дуу” “Хулан харын тоос” зэрэг олон ном бичсэн
• 2. Замбалын Батдэлгэр 1954 онд төрсөн 1974-1980 онд Польш улсын Краков хотын уул уурхай төмөрлөгийн академи төгссөн 1980 оноос уран бүтээлээ эхэлсэн. 199 онд “Равжаа” хэмээх дууль найраглал нь олны хүртээл болсон 2000 онд шүлэг найраглалын “Хөх урсгал” номоо хэвлүүлсэн
• 3. Цогийн Түдэв ахмад сэтгүүлч 1930 онд тус сумын нутаг “нумт” –д төрсөн. Багшийн сургууль төгссөн зураач, сэтгүүлч, багш.Ховд аймаг багшийн сургуульд сургуулийн захирлын алба хашиж байсан. Халх голын дайнд цэргийн тусгай сэтгүүлчээр ажилласан. Голдуу цэргийн сэдвээр бичдэг учраас “Халх гол Түдэв” нэр авсан.Олон арван тууж бичсэн.”Садын самдан баатар болно” Хуягт танкийн Цэрэн надмидын холбоо”, “22дугаар морьт хорооныхон урваагүй”, “32 оны дурлал” зэрэг бүтээлүүд нь алдартай.
• 4. Галсангийн Баасанхүү 1948 онд Таван толгой багийн нутаг “Цагаанбулан”-д төрсөн.МУИС-ийн хуулийн анги төгссөн.Хошууч цолтой ахлах шийдвэр гүйцэтгэгч.Шүлэг үргэлжилсэн үгийн төрлөөр бичдэг.Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн холбооны гишүүн.”Монголын шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн түүхэн явц” ном бичжээ
• 5. Баасанхүүгийн Амаржаргал 1997 онд УЗДС-ийг төгссөн.Сэтгүүлч “Цэг цэг таалал” шүлгийн ном хэвлүүлсэн.хэд хэдэн номоо хэвлэлд бэлэн болгосон.Модернист хэв аязийн төрлөөр бичдэг уран бүтээлч МЗЭ-ий гишүүн
• 6. Чимэдийн Лхагвасүрэн сэтгүүлч мэргэжилтэй “Эх орны манаа” “Утга зохиол урлаг” “Улаанбаатар тиймс” зэрэг сонинд утга зохиолийн ажилтан, сэтгүүлчээр ажилласан “Дуун хорвоо” “Шилдэг зуун дуу” “Шинэ дуунуудаас” зэрэг дууны ном эмхтгэж нэвлүүлсэн “Үгийн сүлжээ” сониныг эрхлэн гаргаж байна.
• 7. Норовын Наранбилэг “Зууны мэдээ” сонины тоймч, сэтгүүлч
• 8. Түдэвийн Батжаргал 1951 онд төрсөн.”Женко” компаний “Конико” гэрэл зургийн төвийн захирал 1997 оноос “В8J” продакшны гэрэл зургийн төвийн захирал.Олон альбом бие бааж гаргасан.
• 9. Оросын Бямбаа 1945 онд төрсөн.ЗХУ-д УАХ-ын академийг 1969 онд төгссөн.Тагнуулын тухай нэлээд өгүүллэг орчуулж орчуулагчаар ажиллажээ
• 10. С.Лханаа 1966 онд эдийн засгийн дээд сурьгуулийг төгссөн.БНМАУ-ын СНЗ-ийн УХШХ-нд хянан шалгагч 1978 оноос Сэлэнгэ аймгийн АХШХ-ны даргаар 13 жил ажилласан “Сэтгэлийн уянга” яруу найргийн ном бичсэн
• 11. Пэрэнлэйн Алтанцэцэг монголийн үндэсний телевизийн сурвалжлагч.Олон арван нийтлэл нэвтрүүлэг хийсэн.
• 12. Батжаргалын Тогтохдэмбэрэл 1976 онд төрсөн “Ардын эрх” “Өнөөдөр” сонины фото сэтгүүлч 1999 оны шилдэг фото сэтгүүлч.Ерөнхийлөгч болон ерөнхий сайдыг дагалдан гадаадын олон орноор айлчилж ажилласан
• 13. Мөнхөөгийн Амарбаяр 1976 онд төрсөн 1997 онд “Бэрс” КУДС төгссөн.Монгол телевизийн “ММ” агентлагт УИХ дахь сурвалжлагч БХЯ-ны “Дуулга” студийн захирал ТВ-9 телевизийн мэдээллийн албаны даргаар ажиллаж байна
• 14. Дамдындоржийн Бэхбаяр “Ардын эрх” “Өнөөдөр” сонинд сурвалжлагч МХАУТ-ийн “Бизнес” сэтгүүлийн эрхлэгчээр ажиллаж байна
• 15. Бямбажавын Мягмарсүрэн “Завхан” сонины эрхлэгчээр ажиллаж байна
• 16. Хасбазарын Шинэ од Монголийн үндэсний телевизд сурвалжлагчаар ажиллаж байна
• 17. Шуурайн Солонго “Бэрс” КУДС-ийн сэтгүүлчийн анги төгссөн.монголын радио болон төвийн хэвлэлүүдэд сэтгүүлчээр ажилласан.Алдархаан сумын “Түүхэн замнал” номын туслах редоктороор ажилласан шүлэг яруу найргийн нэлээд бүтээлтэй
• 18. Пүрэвдоржийн Одгэрэл UBS телевизийн сэтгүүлч, редактор
• 19. Жамбалын Чинбат 1954 онд төрсөн УБДС, ЗХУ-д КДС төгссөн. Дууны багш дуулаач, ЦНДС-д офицер, Сүхбаатарын районы ХЗЭ-ийн 1-р нарийн бичгийн дарга.Монголын үндэсний соёл амралтийн хүрээлэнгийн дэд захирал, 1992 оноос “Хатан эрдэнэ” төвийг байгуулан тэргүүлэгчээр нь ажиллаж байна.”Дэлхийн оюутан мисс” уралдааны анхны шагналтны цом, олон улсын шүүгчийн анхны цом.Олон улсын холбооны “Энх тайвны” шагнал хүртсэн.”Монголын сайхан бүсгүй” “Оюутан мисс” зэрэг олон тэмцээнийг санаачлан зохион байгуулж “Дэлхийн оюутан мисс” тэмцээнүүдэд шүүгчээр ажилласан
• 20.Гантөмөрийн Анхзаяа 1984 онд төрсөн 202 онд бүх цэргийн мисс шалгаруулах тэмцээнд оролцож “Бүх цэргийн фото мисс” цол хүртсэн 2003 оны монголын сайхан бүсгүй уралдааны шагналтай
Урлаг соёлын салбарт
• Дөрвөлжин сумын уугуул “Хурд” “Чоно” “Сүнс” хамтлагийхан амьд тоглолтоороо Монголын болон хилийн чанад дахь нутаг нэгтнүүдээ баягасаар явна
• 1.Нямын Лхагвасүрэн Завхан аймгийн ХЖТ-ын гоцлол дуучин СТА хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одонгоор шагнагдсан “Өвлийн шөнийн уянга” “Миний улаанбаатар” зэрэг олон дуу дуулж үзэгчдийн хүртээл болгосон
• 2. Батбаярын Мягмарсүрэн СУИС төгссөн.Эстрадын дуучин “Үүр шөниийн оддоос асуугаарай” “Сайхан чамдаа” “Баярлалаа хүмүүсээ” зэрэг дуу нь олонд түгсэн
• 3.Сумаас соёл урлагын өдрүүдийг Аймгийн төвд 1973, 2008 онуудад хийж “Алтан говийн эгшиг “ “Нутгийн сайхан аялгуу” концерт тоглож үзэгчдээс өндөр үнэлэлт авч уран сайханч Санжмятав, Г.Чилаажав, Г.Ванчинсүрэн, Г.Хоролгарав, Л.Бямбаа, Ч.Бямбадорж, С.Балжинням, Ч.Раагий, Д.Нүжгээ, Д.Бадам, З.Бадам, Л.Норовсамбуу, Н.Тунгалагсайхан, Г.Батцэнгэл, Б.Цээвэлцэцэн нар улсын тэргүүны уран сайханч, Ардын авъяастан, СТА цол тэмдэгээр шагнагдаж байсан юм.Одоо Ц.Сутай аймгийн театрт, \ДБЭТ\ Д.Мөнгөнтуяа БЦДБЧ-д Я.Энхмаа дуурын театрт дуучнаар үр бүтээлтэй ажиллаж явна.Сумын соёлын төв нь ЗДТГ-тай хамтарч 40 гаруй морин хуурчдийг бэлтгэж байна.Мөн аймгийн театрт Эрдэнээгийн Хүрэлбаатар хөгжмийн багшаар, Шагдарсүрэнгийн Энхжаргал хөөмийн багшаар тус тус үр бүтээлтэй ажиллаж байна
Хутагт хувилгаад
• Уран Жанжаа Завхан нутаг төдийгүй Монголд алдаршсан “Уран жанжаа” хэмээх Жамъяансүрэн 1900 оны үед засагт хан аймгий Цэцэн сартуул хошууны буюу тус сумын нутаг “Их буурал” хэмээх газар төржээ. Сартуулын хашигийн бүлэг Төвдийн утай гүмбэнд 10 гаруй жил буддын ном үзэж бурхан шашны дээд цол Мямдагтнаар шагнагдсан бурханч лам. Бурхан зураач буддын их бага 10 ухааныг төгс судалсан Сартуулын сүүлчийн хувилгаадын нэг баруун зүүд төвдийн их лам нар чуулахад ар монголын Жамъяансүрэн эхэнд нь заларч байжээ.Алт, мөнгө, төмөр, чулуугаар гоёл, эдлэл бурхан бүтээж байв. Албан ёсоор эхнэр аваагүй, эсэргүйний үед баригдалгүй мултарч чадсан хүн хийсэн хаалга нь “Уран Жаагийн хийсэн хаалга”хэмээн чихарч дуугардаг.Хөлсийг дутуу өгч хийлгэсэн домбо нь цай аягалах үед “Боль боль боль” гэж эзнээ ичээдэг зэрэг нарийн ур ухаан зарж хийсэн зүйлс моншол даяар домог мэт яригдсаар
• Жалханз хутагт Данзанчойживанчүг XVII жарны хотлыг барыгч хэмээх шороон хулгана жилийн хаврын дунд сарын шиний арван тавны өлзий учрал бүрдсэн билэгт сайн өдөр буюу 2008.03.21-ний өдөр Энэтхэгийн Балданбрайвун хийдийн Дашгоман дацанд тус сумын буурал багийн малчин Чулуунбаатарын хүү Халхын тамга бүхий долоон хутагтын нэг Жалханз хутагтын хойт дүр Данзанчойживанчүгийн сэнтийд залах түүхэн ёслол болсон юм.Жалханз хутагт Данзанчойживанчүгийн номын өргөөний нээлт Энэтхэг улсын Каранатика мужийн Брайвун хийдэд 2011.02.03ны өдөр буюу Туулай жилийн хаврийн тэргүүн сарын шинийн нэгэнд болж Дээрхийн гэгээнтэн 14-р далай лам морилон ирж оролцлоо
Спортын алдартнууд
• 1. Очирбатын Цогтгэрэл Самбо бөхийн дэлхийн залуучуудын болон насанд хүрэгчдийн аварга, олон улсын хэмжээний мастер, гавъяат тамирчин
• 2. Цэрэннадмидын Сумъяабэйс Улсын өсөх идэр начин спортын мастер
• 3.Лхамаасүрэнгийн бадамсүрэн Самбо бөхийн эмэгтэйчүүдийн дэлхийн аварга, Жу-до барилдааны олон улсбн эмэгтэйчүүдийн аварга, гавъяат тамирчин
• 4. Хастын Жамган Боксын спортын ази тивийн аварга, олон улсын хэмжээний мастер
• 5. Жамганы Наранцогт Боксын спортын олон улсын хэмжээний мастер, Атлантын олимпод оролцсон
• 6. Сайжрахын Пүрвээ Уулын спортын олон улсын хэмжээний мастер \эмэгтэй\
• 7. Гүнсэнгийн Гунгаабазар Шатрын спортын мастер
• 8. Пагважавын Товуу эмнэг сургалтын спортын мастер
• 9. Доржсүрэнгийн Бямбарааш цанын спортын мастер
• 10. Даваагийн Мөнхцэцэг хөнгөн атлетикийн спортын мастер
• 11. Содномдаржаа Дэлгэрмаа гар бөмбөгийн спортын мастер
• 12. Хорлоогийн Баасанхүү үндэсний сурын спортын мастер
• 13. Чамбын Эрдэнэцэцэг үндэсний сурын спортын мастер
• 14. Банзрагчийн Бүжин сагсны спортын мастер
• 15. Жадамба Догсом хасаа харваа
• 16. Түмэнбаярын Нармандах сагсны спортын мастер
• 17. Баасанхүүгийн Ёндон үндэсний сурын спортын мастер
• 18. Пэрэнлийн Батмөнх аймгийн арслан жудо бөхийн спортын мастер
• 19. Банзрагчын Оюунсүрэн чөлөөт бөхийн спортын мастер
• 20. Рааханжавын Цэдэн-иш Самбо бөхийн дэлхйин залуучуудын аваргын хүрел медалт, спортын мастер
Монгол улсын хошой аварга малчид
• 1. Магсмэдийн Рэгзэн Цогт 1987 онд ямаачнаар
• 2. Хамбын Жадамба Тавантолгой 1988 онд хоньчноор
Монгол улсын аварга малчид
• 1. Гаддийн Дансранжамц- Буурал 1980 онд төлчнөөр
• 2. Гунгаагийн Дүйнхэржав- Буурал 1987 онд энх мэнд сүрэгтнээр
• 3. Цэрэнгийн Хайдав -Таван толгой 1985 онд ашиг шимээр
• 4. Сэвжидийн Саандар- Цогт 1986 онд төлчнөөр
• 5. Сэрдамбын Жүрмэд- Таван толгой 1989 онд энх мэнд сүрэгтнээр
• 6. Мижидийн Даваасүрэн- Таван толгой 1991 онд энх мэнд сүрэгтнээр
• 7. Довчингийн Дорж- Онц 1991 онд ашиг шимээр
• 8. Шагдаржавын Сахъяа- Онц 1992 онд энх мэнд сүрэгтнээр
• 9. Сэнгээгийн Дэмбэрэл- Буурал ашиг шимээр
• 10. Баттогтохын Вандандагва- Таван толгой 1992 онд төлчнөөр
Монгол улсын аваргууд
• 1. Довчингийн Цэрэнсамбуу Буурал 1981 онд агент
• 2. Довчинжамц Лханаажав Онц 1980 онд МАА-н аварга мэргэжилтэн
• 3. Жадамбын Догсом Онц 1987 онд аварга хадланч
• 4. Махбалын Тэрбиш Таван толгой 1988 онд найрамдал САА, Чандагатайн үтрэм
Монгол улсын сайн малчид
• 1. Бовгорын Дорлыг Таван толгой баг
• 2. Далантайн Дарам Онц баг
• 3. Гомбын Дагва Цогт баг
• 4. Гадийн Дагва Онц баг
• 5. Аюушжавын Чилхаажав Онц баг
• 6. Эринбандийн Буринаа Онц баг
• 7. Дамбийнямын Магсаржав Таван толгой баг
• 8. Мангалын Ишжамц таван толгой баг
• 9. Хасбатын Хүүхэн Буурал баг
• 10. Оршихийн Цэндсүрэн Буурал баг
• 11. Довчингийн Пүрэвцэрэн Буурал баг 1995
• 12. Самбуугийн Цагаан Онц баг
• 13. Боожий Надмид Онц баг
• 14. Довчинжамц Цэдэв Онц баг 2001
• 15. Рэгжийбуу Очирбат Онц баг 2001
• 16. Нанжийхүү Цэвэгдорж Буурал баг 2011
Монгол Улсын залуу аварга малчид
• 1. Дансранжамцын Тэрбиш- буурал 1975 онд хурга бойжуулалтаар
• 2. Жамцын Рина- Цогт 1976 онд ишиг бойжуулалтаар
• 3. Далхжавын Баянбат- Буурал 1987 онд ашиг шимээр
Дөрвөлжинсумынороннутгийнтусгайхамгаалалттайгазарнутаг
№
Газрыннэр
Хаана
Нутагдэвсгэрийнхэмжээ
Эрхзүйнакт
1.
“Багануур“орчмынгазар Онцбагт
300га 2001 оны 03.27 Тэргүүлэгчдийнтогтоол№ 17
2.
Сээрийннурууорчмынгазар Онцбагт
3500 га 2001 оны 08.06 Тэргүүлэгчдийнтогтоол№ 21
3.
Харбутнышугуй Завханголындагууургасан 2500 га 2010.01.11 ИТХ-ынхуралдааны№6 тооттогтоол
4.
“ Ихбагадавсан“сан Онцбагт 200га Адил
5.
Буурлын“Цагаановоо” Бууралбагт
40 га Адил
6. Жалханзхутагтынтөрсөннутаг““Барчингийнулаантолгой” Бууралбагт 60га 2010.07.15 ИТХ-ынтогтоол№ 08
7.
“Сар“Хайрхануул Тавахтолгойбагт 60 га 2010.07.15 ИТХ-ынтогтоол№ 08
8.
“Зүр”Хайрхануул Цогтбагт
500га
Адил
9.
“Буга”Хайрхануул Бууралбагт 60 га
Адил
10
“Тайх”Хайрхануул Цогтбагт
1990 га 2010 .07.15 ИТХ-ынхуралдаан 05 тооттогтоол
11 Дашдондогийновоо / хүүхдийн /
Онцбагт 40 га 2010.07.15. ИТХ-ынхуралдаан 08 тооттогтоол
Дөрвөлжинсумынүзэсгэлэнтгазрууд
Д/д Түүхсоёлындурсгалтгазрыннэрс Байршил/сумынтөвөөс/ Солбилцол Баг Танилцуулга
1 Дөрвөлжинуул Баруун 70ш Онц Түүхтгазар
2 Зүрийнборхошуу Зүунурд 8км Цогг Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
3 Хандынэрэг Сумынтөворчим Буга Байгалийнөвөрмоцтоггоцтой
4 Суваргынбулан Зүүнурд 10км Цогт Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
5 Дөшовоо Зүүнурд 20 км Цогт Завханголынаралдундбайрлалтай
6 Сэнжитцохио Зүүн 9км Цогт Зүрхайрханууланд
7 Чандманьтолгой Баруунхойно113кн Тавантолгой Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
8 Тээлийнгол Баруунхойно168км Онц Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
9 Шархадныагуй Баруунхойно 75км Тавантолгой Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
10 Харуснуур Баруун 210км Онц Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
11 Эрдэнэтолгой Зүүн 22км Цогт Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
12 Дуутманхан БаруунЮОкм Тавантолгой Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
13 Элстийнгэртэйтолгой Баруун Онц Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
14 Хомыннуурандундахбортолгой Баруун 225КМ Онц Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
15 Бургасттолгой Баруун 208км Онц Байгалийнөвөрмөцтогтоцтой
16 Шувуутарал Баруун 186км Онц Шувуучуулдаг
Дөрвөлжинсумынороннутгийнтусгайхамгаалалттайгазарнутаг
Д/д Түүх соёлын дурсгалт газрын нэрс Байршил
/сумын төвөөс/ Солбилцол Баг Танилцуулга
1 Зүр хайрхан Зүун 9км N47°36'45,7" Е95"02'11,6" Цогт Барагшуунтай мөн өвөрмөц тогтоцтой
2 Тайх Хангай уул Хойд 13км N47°45'56,9" Е95'02'11,6" Цогт Байгалийн өвөрмөц тогтоцтой
3 Хошуу сээрийн нуруу Баруун 75км N47°48'27,7" Е94°04'13,6" Онц Тахь сэргээн Нутагшуулсан газар
4 Багануур Баруун 170 км N47°52'52,2" Е93'48'49,Г Онц Байгалийи өвөрмөц тогтоцтой
5 Их сан Баруун 175км N47°36'45,7" ЕЭЗ'ЗО'00,0" Онц Давсны орд
6 Буурлын цагаан овоо Баруун хойно 90км N8000'34,4" Е94°28"22,Г Таван
толгой Байгалийн өвөрмөц тогтоцтой
7 Барчингийн Улаан толгой Барууи хойно 35км N47047'55,6" Е9Г37'53,1" Буурал Жалханз хутагтын төрсөн газар
8 Буга хайрхан Баруун 32км N47О41'42,3"
Е94"45'18,1" Буурал Түүхт газар
9 Сархайрхан уул Баруун хойно 145км N48°18'02,5" ЕЭЗ'33'51,8" Таван толгой Түүхт газар
10 Хар бут Баруун 45км И47'40'31,2" Е94"37'14,2" Буурал Байгалийн цэвэр чацаргана ургадаг
11 Даш дондовын овоо Баруун хойно 170 км Таөан толгой Цогцолбор
Дөрвөлжин сумын чулуун хөшөө
1 Дааган дэлийи буган хөшөө Баруун хойно 195км Таван
толгой
2 Улаан овооны буган хөшөө Баруун 15км Буурал
3 Цагаан замын буган хөшөө Баруун 5км Буга
4 Шар хадны хүн чулуу Баруун хойно 75км Таван
толгой
5 Даш дондовын овооны хөшөө Баруун Онц
6 Хөшөөтийн хөшөө чулуу Баруун хойно 40км Буурал
Дөрвөлжин сумын сүг зураг
Д/д Түүх соёлын дурсгалт, газрын
нзрс Байршил
/сумын төвөөс/ Баг
1 Эмээлтийн хадны зураг Баруун хойно 120км Таван толгой
2 Их мааньтийн хадны зураг Баруун хойно Буурал
3 Их буурлын хадны зураг Баруун хойно 85 км Таван тоолгой
4 Олон индэртийн хадны зураг Баруун хойно 60ш Буурал
5 Туулайтын улаан хадны зураг Баруун хойно 40км Буурал
6 Зүрийн хадны зураг Зүүн 9км Цогт
7 Баян айрагийн хадны зураг Хойно 25км Цогт
8 Бага бууралын хадны зураг Баруун хойно 60км Буурал
9 Бүдүүний цагаан толгойн хадны зураг Баруун 35км Буурал
10 Худагын амны зураг Баруун хойно 80км Таван толгой
11 Ар Таширын хадны зураг Баруун хойно З0км Буурал
Дөрвөлжин сумын дурсгалт бүхий газрууд
1 Дашдондовын, овооны орчим газар Баруун хойно
170км Таван толгой Бугаи хөшөөнүүдтэй
2 Буга хайрханы уулын дурсгалт газар Баруун 32км Буурал Цощ хиргэсүүрүүд байдаг
3 Буурал уулын зүүн бэлд орших эртний
түүрь газар Баруун хойно 70км Буурал
4 Цагаан оломны манж Баруун 200км Онц
5 Сар хайрхан уулын дурсгал түүх Баруун хойно 150км Таван толгой Тахилгат овоо,
хиргэсүүрүүдтэй
6 Хар бутны Баруун 55км Буурал Битүү ширэнгэтэй элсээр хавчигдсан гол устай чацарганатай
7 Хошуусээрийн нуруу Баруун 75км Онц Тахь сэргээн нутагшуулсан газар
2010т оны санхүүгийн жилд Дөрвөлжин суманд хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжүүлж байгаа төсөл, арга хэмжээний гүйцэтгэл
№ Үндэслэл
Барилгабайгууламжийннэрбайршил , хүчинчадал Хугацаа Гэрээнд тусгагдсан төсөвт төгрөг Батлагдсан сахүүжилт Захиалагч Тайлбар
A. Улсын төсөв
1 B. БСШУЯам
УТГ 150 хүүхдийн дотуур байр \сургууль\ 2010-2011 750,0 300,0 Сургууль 2010.10.01-нд ашиглалтанд орох
УТГ Соёлын өргөө, номын санд 2010 0,08 Соёлын өргөө Ном
УТГ Сургуулийн номын сан 2010 0,08 Сургууль Ном
2 C. Эрүүл мэндийн яам
УТГ Проктер 2010 1,65 Эмнэлэг НЭМСЗөвлөлд
УТГ Тэмээ 2010 0,5 Эмнэлэг Багийн эмчийг унаажуулах
3 ХХААХУЯам
УТГ Малжуулах хөтөлбөр 2010 3,4 ЗДТГ 2 өрх малжуулах
4 D. Төсөл хөтөлбөр
ТАТ Сургуулийн гадна тохижилт 2010 15,0 15,0 Сургууль Ашиглалтанд орсон
ТАТ Загвар анги 2010 4,6 4,6 Сургууль Ашиглалтанд орсон
ТАТ Цэцэрлэгийн гадна тохижилт 2010 4,0 4,0 Цэцэрлэг Ашиглалтанд орсон
ТАТ Эмнэлэгийн мооргийн барилга 2010 5,2 5,2 Эмнэлэг Баригдсан
ТАТ Багуудын хадлангийн талбай хаших 2010 18,2 18,2 ЗДТГ Хашсан
E. Хандив тусламж
5 Баян Айраг эксплорейшн ХХК Төлөөлөгчийн газрын өрөө 2010 10,0 ЗДТГ Ашиглалтанд оруулсан
Сургалт хөгжлийн төв 2010 35,0 Сургууль Ашиглалтанд оруулсан
Халуун ус, үсчин 2010 85,0 ЗДТГ Ашиглалтанд оруулсан
4 өрхийг 100 толгой малаар малжуулах, 50 өрхөд мөнгөн тусламж, 2,0 сая төгрөгний өвс тэжээл 2010 7,1 ЗДТГ “хөжлийн төлөө хамтдаа аян ” хэрэгжүүлсэн
Эмнэлэгийн тоноглогдсон фурган машин 2010 26,0 Эмнэлэг Хүлээлгэн өгсөн
Сумын төвийн элс ачих, тэгшлэх 2010 Ачиж тэгшилсэн болно.
Эүүл мэндийн хөтөлбөрийн хүрээнд Эхо, дотор, чих, хамар хоолой, мэргэжлийн эмч нар 3 удаа ирж үнэгүй үйлчлэх 2010 3,0 Эмнэлэг Эрүүл мэндийн үйлчилгээг иргэдэд үзүүлсэн
6 Сантан морес ХХК Зудны өвс тэжээл 2010 0,5 ЗДТГ Хандивласан
7 Вояжин гоулд ХХК Зудны өвс тэжээл 2010 2,5 ЗДТГ Хандивласан
8 Дэлхийн зөн ОУБ Мотоцикль, компьютер, принтер 2010 3,0 Эмнэлэг НЭМСЗөвлөл ажлаараа аймагтаа тэргүүлсэн болно
9 Нутгийн зөвлөл “Делика” машин 2010 12,6 Сургууль Сургууль бэлэглэсэн
10 ДБХС тахь төсөл 117 тэмээ 2010 32,0 Онц баг Онц багийн эмэгтэйчүүдийн ТББ-г дэмжсэн.
11 МУЗН Малжуулах 2010 1,6 ЗДТГ 5-н айлыг малжуулав
12 Говь-го Сургуулийн ойн хандав 2010 5,0 Сургууль Хандивласан
13 О. Содбилэг Сургуулийн ойн хандав 2010 5,0 Сургууль Хандивласан
14 Д. Баяраа Караоке иж бүрдэл 2010 2,0 ЗДТГ Хандивласан
15 Н.Лхагвадорж Сургууль, багийн хандив 2010 2,0 Цогт, буурал баг Хандивласан
16 Ш. Батдалай Хурдан морины хандив 2010 1,0 Сургууль Хандивласан
17 Н. Тэгшээ Хурдан морины хандив 2010 0,5 Сургууль Хандивласан
18 С.Цэрэндамба Хурдан морины хандив 2010 0,5 Сургууль Хандивласан
19 А. Шоовдор Notebook , бэлэн мөнгө 2010 2,0 Сургууль Хандивласан
20 Ц.Бямбасүрэн Сургуулийн ойд 2010 0,5 Сургууль Хандивласан
21 Д. Балдан-очир Сургуулийн ойд 2010 0,5 Сургууль Хандивласан
22 Д.Оюунхорол Компьютер 2010 1,0 Сургууль Хандивласан
23 Японы хүүхдийг ивээхи сан 81 хүүхдэд хичээл, ариун цэвэрийн хэрэгсэл 2010 0,7 Сургууль Дотуур байрны хүүхдүүдэд зориулан хандивлав.
Дөрвөлжин суман дахь аж ахуйн нэгж болон төсөвт байгууллага
№ Байгууллагын нэр Хэлбэр Дарга, эрхлэгч Холбоо барих утас
1 ИТХ Төсөвт Ч.Бямбажав 88700955
2 ЗДТГ Төсөвт В. Уранчимэг 88208832
3 Хүн эмнэлэг Төсөвт Н. Батцэцэг 88483858
4 9-н жилийн сургууль Төсөвт Н. Батболд 88084608
5 Цаг уур Төсөвт Б. Оюунчимэг 88060911
6 Цэцэрлэг Төсөвт Ц.Түмэнбилэг
7 Соёлын төв Төсөвт Л. Оюунбаатар 88601230
8 Хаан банк Салбар Д. Лхагвацэцэг 88862880
9 Хадгаламж банк Салбар Б. Гансүх 88041280
10 Говийнцог ХЗХ Г. Дашдорж 88944279
11 Бага Дөрвөлжин Хоршоо Д. Цолмон 88305588
12 Завхан буурал Хоршоо Ж. Отгоолой 88469101
13 Сан далай байгаль Хоршоо Б. Орос
14 Ээлтэй нутаг Хоршоо Б. Галрагчаа 88072107
15 Дэгт ач ЗБН Ш. Ганхуяг 88097468
16 Чацарганат уул ТББ Ц. Цолмон 88687520
17 Баян Айраг эксплорейшн ХХК Ж. Соёомбо 88020747
18 Номин өгөөж ХХК О. Дэмбэрэл 88468311
19 Мэдээлэл сүлжээ ХХК Б. Угтахбаяр 88463287
20 МЦХ салбар ХХК Д.Цэндаюуш 88806431
21 Юнител салбар ХХК Ж. Мөнхнасан 88710719
22 Сэргээгдэх эрчим хүч Ч.Зоригт 88469093
23 Таван эрдэнэ Хоршоо С.Гэрэлмаа\нябо\ 88408006
24 НИК-ийн салбар ХХК З. Бадрах 88953570
25 Эмэгтэйчүүдийн зөвлөл ТББ Г.Энхтуяа 88467005
26 Ахмадын холбоо ТББ С. Байгальмаа 88786203
27 Залуучуудын холбоо Г.Ганхолбоо 88467735
ДөрвөлжинсумынЗДТГ-ыналбанхаагчдынсудалгаа
д/д Овогнэр Албантушаал Утасныдугаар Мэргэжил Боловсрол
1 З.Бадмаа Засагдарга 88086303 Төрийнудирдлага Дээд
2 Б.Гунгааням Орлогчдарга 88176123 Цэргийн
удирдлага Дээд
3 В.Уранчимэг Тамгынгазрындарга 88208832 Багш Дээд
4 Т.Байгаль Төрийнсангийнтөлөөлөгч 88307410 Санхүү, эдийнзасагч Дээд
5 Т.Сувдаа Улсынбүртгэлийнажилтан 88609093 СӨХ-ийнсурганхүмүүжүүлэгч Дээд
6 Б.Шоовой Нийгмийндаатгалынбайцаагч 88205707 Санхүү, эдийнзасагч Дээд
7 Ш.Нармандах ХХҮМэргэжилтэн 88164638 Цэргийнудирдлага Дээд
8 Ц.Буянжаргал МЭҮржлийнтасгийндарга 88932718 Малынэмч Дээд
9 О.Мөнхбаатар МЭҮржлийнтасгийнмэргэжилтэн 88202123 Малынэмч Дээд
10 Н.Уранчимэг МЭҮржлийнтасгийнмэргэжилтэн 88189101 Малынэмч Дээд
11 У.Мира БОХ-ынулсынбайцаагч 88463885 Экологич Дээд
12 М.Галсайхан Татварынулсын
байцаагч 88208611 Санхүү, эдийнзасаг Дээд
13 М.Алтансух Байгальхамгаалагч 88771176 Эдийнзасагч Дээд
14 Г.Ганхолбоо Газрындаамал 88467735 Газарзохионбайгуулагч, инженер Дээд
15 Р.Лхагвасүрэн ТАТ-2 төслийнзохицуулагч 88400502 Санхүү, эдийнзасаг Дээд
16 В.Ариунчимэг Нягтланбодогч 88608085 Санхүү, нябо Дээд
17 С.Байгальмаа Архивбичигхэргийнажилтан 88620553 Бичээч Тусгайдунд
18 Б.Даваасүрэн Нярав 88701150 Төрийнудирдлага Дээд
19 Л.Энхтөр Үйлчлэгч 88409486 Тусгайдунд
20 Ш.Нарангэрэл жолооч 88606339 жолооч Тусгайдунд
21 Т.Энх-Амгалан галч 88466469 жолооч Тусгайдунд
22 Г.Дашдорж галч 88201130 санхүү Тусгайдунд
23 Ш.Мөнхзул галч 88631530
24 Ю.Бямбадаваа галч 88467919
25 Н.Мөнхбаяр Хэсгийнтөлөөлөгч 88469104 Офицер Дээд
26 Ш.Жаргалбаяр Цагдаа 88467722 Цагдаа Дээд
27 Д.Болд Бугабагийнзасагдарга 88467420 Төрийнудирдлага Дээд
28 Б.Цэрэнбаасан Бууралбагийнзасагдарга 88269001
29 О.Шийрав Онцбагийнзасагдарга 884333 Байгаль
хамгаалал Тусгайдунд
30 В.Цэрэнбат Цогтбагийнзасагдарга 88756446
31 Д.Сонинбилэг Тавантолгойбагийнзасагдарга 88651280
